Bảo vệ gia súc, gia cầm trong quá trình chăn nuôi để hạn chế thiệt hại do dịch bệnh gây ra là việc người chăn nuôi quan tâm hàng đầu. Ngoài việc sử dụng kháng sinh, vắc xin thì việc sát trùng chuồng trại cũng được coi là biện pháp phòng bệnh chủ động và hiệu quả nhất. Chăn nuôi càng phát triển, số lượng vật nuôi ngày càng lớn, mật độ vật nuôi và luân canh cây trồng tăng, đồng thời với sự xuất hiện của mầm bệnh trong chuồng trại, đây là điều không thể tránh khỏi.
Trên thực tế, có rất nhiều loại mầm bệnh không thể được kiểm soát đơn giản thông qua quá trình tiêm vắc xin hoặc sử dụng kháng sinh mà phải thông qua việc sử dụng các chất khử trùng. Các đánh giá gần đây đã chỉ ra rằng nếu người chăn nuôi biết cách sử dụng nghiêm ngặt các quy trình khử trùng chuồng trại thì sẽ giảm thiểu thiệt hại cho vật nuôi.
Mục Lục
Vệ sinh chuồng trại là rất cần thiết
Trong những năm gần đây, ở nước ta tình hình dịch bệnh gia súc, gia cầm diễn biến hết sức phức tạp, gây tổn thất rất lớn cho ngành chăn nuôi. Chăn nuôi an toàn sinh học rất quan trọng và bức thiết vì giúp khống chế dịch bệnh, tăng năng suất và hiệu quả chăn nuôi, làm cho chăn nuôi phát triển bền vững; chăn nuôi an toàn sinh học tạo ra sản phẩm chất lượng, vệ sinh đồng thời giúp bảo vệ sức khỏe cộng đồng và bảo vệ môi trường.
“Chăn nuôi an toàn sinh học” là việc áp dụng đồng bộ các biện pháp; nhằm ngăn ngừa sự tiếp xúc của vật nuôi với các mầm bệnh. Các mầm bệnh (các vi sinh vật gây bệnh) có rất nhiều trong môi trường. Chúng sống và phát triển mạnh trong những điều kiện nhất định về nhiệt độ và ẩm độ. Chúng cũng dễ dàng bị tiêu diệt khi gặp điều kiện bất lợi.
Vì vậy, để hạn chế sự phát triển của mầm bệnh; đảm bảo “chăn nuôi an toàn” cần xây dựng chương trình vệ sinh; sát trùng chuồng nuôi và các dụng cụ chăn nuôi. Chương trình vệ sinh, sát trùng cần phải bao gồm tất cả các khu vực trong, ngoài chuồng nuôi; kể cả khu vực bảo quản thức ăn và tất cả các dụng cụ chăn nuôi. Tần suất áp dụng tùy thuộc vào quy trình và phương thức chăn nuôi. Cần có sổ sách theo dõi ghi chép chương trình vệ sinh; sát trùng (thời gian, loại thuốc, nồng độ pha…).
Nguyên tắc vệ sinh, sát trùng
– Phải luôn luôn làm sạch tất cả phân và các chất bẩn. Khi có phân là có vi sinh vật gây bệnh, đặc biệt là Salmonella.
– Chỉ dùng thuốc sát trùng sau khi đã làm sạch bề mặt.
– Phải để khô hoàn toàn vì vi sinh vật gây bệnh không thể sống trong môi trường khô.
Lựa chọn thuốc khử trùng
Một thuốc khử trùng lý tưởng ngoài tác dụng diêt khuẩn; còn phải đảm bảo các điều kiện an toàn cho gia súc, cho người sử dụng như: Tác dụng diệt khuẩn nhanh (tức thời); kéo dài tác dụng diệt khuẩn tối thiểu trong vòng 1-2 ngày để ngăn chặn sự tái nhiễm của mầm bệnh; phổ kháng khuẩn đủ rộng để tiêu diệt tất cả các loại mầm bệnh gồm vi trùng gram dương, gram âm; vi trùng sinh bào tử, bào tử vi trùng, các virus có vỏ bọc, các virus không có vỏ bọc, các loại nấm mốc và nguyên sinh động vật; có hoạt tính tốt trong điều kiện môi trường có chất hữu cơ.
Thuốc khử trùng phải an toàn tuyệt đối cho gia súc; không gây độc hại hoặc kích ứng đường hô hấp, từ đó có thể khử trùng chuồng trại định kỳ hàng tuần khi gia súc, gia cầm đang sinh sống; hoặc khử trùng mầm bệnh lúc đang có dịch xảy ra bằng cách phun xịt trực tiếp lên chuồng trại và đàn gia súc; nhằm ngăn chặn mầm bệnh lây lan từ thú bệnh sang thú khỏe trong đàn.
Quy trình vệ sinh, sát trùng
Làm sạch chất hữu cơ trước khi rửa
Hầu hết các thuốc sát trùng không có tác dụng diệt khuẩn nếu dụng cụ được sát trùng không sạch sẽ. Đất, rơm, trấu, sữa, máu, phân gây bất hoạt thuốc sát trùng. Trước khi rửa bằng nước cần dùng chổi, xẻng hoặc các dụng cụ thích hợp làm sạch các chất hữu cơ bám trên nền chuồng, tường chuồng; trên bề mặt các dụng cụ chăn nuôi…
Rửa sạch bằng nước
Sau khi vệ sinh cơ học các chất hữu cơ tiến hành rửa sạch bằng nước. Đối với dụng cụ, sàn, vách ngăn… bị chất bẩn bám chặt bề mặt lâu ngày; cần ngâm nước 1 – 3 ngày trước khi rửa. Đối với một số chỗ khó rửa (các góc, khe…), phải dùng vòi xịt áp suất cao bằng hơi.
Bước 3 – Tẩy bằng xà phòng, nước vôi hoặc thuốc tẩy:
Dùng nước xà phòng, nước vôi 30% hoặc thuốc tẩy rửa để phun; dội rửa lên nền hoặc ngâm các dụng cụ chăn nuôi.
Sát trùng bằng thuốc sát trùng
Dùng thuốc sát trùng với liều lượng phù hợp. Cần kiểm tra pH nguồn nước trước khi pha loãng. Không được dùng nước cứng để pha thuốc sát trùng vì sẽ làm giảm hoặc làm mất tác dụng của thuốc sát trùng. Dùng nước có nhiệt độ phù hợp để pha loãng thuốc.
Lưu ý thời hạn dùng thuốc và thời hạn dùng dung dịch thuốc sát trùng đã pha loãng. Cần đảm bảo đủ thời gian cho thuốc tiếp xúc với dụng cụ được sát trùng theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
Khi phun thuốc sát trùng, phải mặc quần áo bảo hộ lao động.
Để khô
Sau khi khử trùng bằng thuốc, cần phải để khô dụng cụ và trang thiết bị. Với chuồng nuôi, thời gian để khô trước khi thả gia súc, gia cầm vào là 1 – 2 ngày, không được để khô dưới 12 giờ.
